Sağlık Hizmetlerinde Tanıtıma Yönelik Yeni Yönetmelik Neler Getirdi?

Son güncelleme 3 hafta önce Selen Çetin tarafından gerçekleştirildi.

Sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri hakkında 29 Temmuz 2023 itibariyle yayınlanan ve yürürlüğe giren yönetmeliğe göre sağlık hizmetlerindeki tanıtım faaliyetlerine yeni kurallar getirildi. Tabipler odasında olan bazı denetleme yükümlülükleri doğrudan Sağlık Bakanlığı’na ve onun denetiminde kurulacak komisyonluklara bağlandı. Biz de Resmi Gazete’de yayınlanan yeni yönetmeliğe göre değişen veya güncellenen maddeleri derledik.

Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yayınlanan Yönetmeliğin Kapsamı

Yönetmelik sağlık meslek mensuplarını, sağlık hizmeti sunan kişileri ve kurumları, bununla birlikte sağlık turizmi yapan kuruluşları ve bu konuda aracılık hizmeti sağlayan izni ya da ruhsatı olmayan kişi ya da kurumları kapsıyor. Yani; hastaneler, klinikler, özel muayenehaneler, estetik merkezleri kapsam dahilinde. Güzellik merkezleri ise kapsama girmiyor.

Yeni Yönetmelikle Neler Değişiyor?

Aslında yasalara riayet eden sağlık kuruluşları için çok büyük değişiklikler görünmüyor. Sadece denetleme yetkisi ve kapsamlarda değişikliğe gidilmiş bir yönetmelik söz konusu. Uzun zamandır oldukça eski yasalara dayandırılarak sürdürülen tanıtım yasakları yeniden regüle edilmiş. Maddeler hakkında bir özetleme yapmak gerekirse;

Tüm tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini kapsayacak şekilde, yani sosyal medya içerikleri, reklamları, web sitesi, arama motorlarındaki görünürlük ve diğer mecralarda aşağıdaki kurallara uyulması gerekmekte.

1. Tanıtım ve bilgilendirmelerde genel ahlaka uygunluk, meslek etiğine uygunluk ve tıbbi normlara uygunluk gerekmekte. Yani tıbbi geçerliliği olmayan tedavilerin tanıtımı yasaklanmış durumda.
2. Tanıtım ve bilgilendirmeleri yalnızca hukuken yetkili kişiler gerçekleştirebilir. Yani doktorun kendisi yerine yanında çalışan sekreteri ya da bir influencer sağlık hizmeti konusunda herhangi bir açıklamada bulunamaz.
3. Sağlık kuruluşları uzmanlık alanları dışında herhangi bir konuda hasta kabul ettiğini ya da diğer alanlarla ilgili yanlış yönlendirmeler ve toplum sağlığını tehlikeye düşüren açıklamalar gerçekleştiremez. Örnekle açıklamak gerekirse bir diyetisyen mide ameliyatını kötüleyemez ya da aşı karşıtı açıklamalar yapamaz.
4. Tanıtım ve bilgilendirmeleri bir sağlık mensubunun gerçekleştiriyor olması onun genel tıbbi metotlar dışında bir şeyler açıklamasına da izin vermiyor. Bakanlığın kabul ettiği tıbbi metotlar haricinde herhangi bir metot için yönlendirme yapmak yasaklanmış durumda.
5. Uzmanlık alanları dışında başka bir unvan kullanılamaz. Bu son zamanlarda çokça karşılaştığımız bir durum haline gelmişti. Özellikle SEO faaliyetleri kapsamında bir doktorun 6-7 farklı unvanda ayrı ayrı sayfaları oluşturulabiliyordu. Bunun önüne tamamen geçilmiş durumda olduğu söylenilebilir.
6. Özellikle sosyal medyada sıkça karşılaşılan hasta teşekkür videoları veya açıklamaları yasaklanmış durumda.
7. Gerçekleştirilen bilgilendirmeler hastayı bir sağlık kuruluşuna yönlendirmemeli. Yani konuyla ilgili tedavi için bizi arayın gibi bir ifade kullanılamayacak. Bu yönlendirme işlemini başka bir aracı kuruluş da gerçekleştiremeyecek.
8. Herhangi bir sağlık hizmetinin diğerinden daha iyi daha üstün olduğuna dair herhangi bir açıklama yapılamayacak. Bununla birlikte sağlık hizmeti esnasında kullanılan teknolojinin de tanıtımını yapmak yasaklanmış durumda. Yani örneğin “biz son robotik teknoloji ile ameliyatları gerçekleştiriyoruz” cümlesi kurulamayacak.
9. Web siteleri ile ilgili bir regülasyon da site içeriğinde son güncelleme tarihinin yer alması ve açık iletişim bilgilerinin bulunmasına yönelik.
10. Arama motorlarında gösterim için kullanılacak olan anahtar kelimeler ve arama sonuç sayfasında çıkan bilgiler de bu yönetmeliğin kapsamı dahilinde. Bu şu demek oluyor; bir şekilde sitede yasaklı olan kelimeleri geçirmeden sadece arama motoru sonuç sayfasında çıkacak şekilde yapılabilecek manipülasyonlar da yönetmelik kapsamında.

Sağlık hizmetleri alanında çalışanların bu maddelere şaşırmayacağını da belirtmekte fayda var. Aslında bunların çoğu zaten yürürlükte olan kuralları. Aslında denetimlerin sıkılaşacağı ve yeni kurullarla biraz daha hızlı hareket edilebileceğini düşünüyorum.

1. Herhangi bir mecradan rıza olmaksızın bir sağlık mensubu adına mesaj göndermek ya da arama yapmak yasaklanmış durumda. Yani Instagram DM’leri ile toplu mesajlar göndermenin de önü kesilmiş oluyor.
2. Sağlık hizmetleri hediye edilecek şekilde herhangi bir çekilişe konu edilemez. Aslına bakarsanız çekiliş düzenlemek için MPİ onayı gerekmekte. Bu onay çoğu zaman görmezden geliniyor. Bununla birlikte sağlık alanında ücretsiz checkup ya da diş taraması vb. hediye edilecek şekilde çekilişler yasaklanmış durumda. Bir nevi çift dikiş olmuş oldu.
3. Yönetmeliğin getirdiği kurallar sosyal medya paylaşımları ve web sitelerini kapsamakta. Ancak sadece tanıtım ve bilgilendirme faaliyetini yapanlar değil, paylaşımları gerçekleştirenler de sorumlu tutulmaktalar.
4. Sağlık hizmetlerine yönelik gerçekleştirilecek sosyal sorumluluk projeleri için Sağlık Bakanlığı’ndan izin alma şartı getirilmiş durumda.

Sağlık Turizmi Faaliyetleri Bu Yönetmelikten Etkilenecek mi?

Uluslararası Sağlık Turizmi faaliyetleri eski yönetmelik ile çalışmalarını sürdürmeye devam edecek. Sağlık Turizmi ile ilgili olarak ruhsat kontrollerinde bir sıkılaşmaya gidileceği çok açık. Fakat resmi olarak bu işi yapmaya devam edenlerin hayatlarında bir değişiklik olmayacak gibi görünüyor. Yönetmelikte 30123 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turistin Sağlığı Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre devam edileceği belirtiliyor. Ancak bu tanıtım içeriklerinin yurtiçine yönelik olması durumunda yeni yayınlanan yönetmeliğe göre kurallar geçerli olmakta.

Sağlık Hizmeti Tanıtım Faaliyetlerinde Görsel İçerik Kullanımı

Yeni yönetmeliğe göre;

1. Mevcuttaki Hasta Hakları Yönetmeliği hükümleri sürmekte.
2. Yönetmelikteki en önemli karar olan öncesi sonrası fotoğrafların paylaşımı bazı sağlık çevrelerince tartışmalı bir konuydu. Hem etik hem de yasal olarak. Ancak bu tartışma sonlanmış durumda. Hastalara ait öncesi/sonrası fotoğrafların paylaşılması ya da web sitelerine koyulması net bir şekilde yasaklanmış durumda.
3. Hastaya ait olan görsellerin kullanılabilmesi için Görsel İçerik kaydetme ve İşleme Onam Formu kullanılması zorunlu. Linkte tıklayarak formu indirebilirsiniz.
4. Görsel paylaşım izni alabilmek için hastaya bir indirim ya da ücretsiz hizmet sunmak da yasaklanmış durumda.
5. Görsellerin paylaşılmadan önce herhangi bir değişikliğe uğratılması da yasaklanmış durumda. Yani paylaşım öncesi bir Instagram filtresi uygulanması ya da Photoshop ile düzeltme yapılması yasak. Bununla birlikte görsellerin işlem tarihi de paylaşımlarda belirtilmeli.
6. Farklı bir mecrada yapılmış dahi olsa herhangi bir teşekkür ya da memnuniyet paylaşımı gerçekleştirilemez. Yani bir hastanız gazeteye tam sayfa teşekkür ilanı verse, bunu Instagram hesabınızda paylaşamazsınız.
7. Paylaşılan görsel içeriklerin tamamen yorumlara kapatılması gerekmekte.
8. Ameliyathaneden ya da işlem esnasında görüntü paylaşımı yasaklanmış durumda.
9. Hastanın mahrem yerlerini içeren görsel içeriklerin paylaşımı yasaklanmış durumda.
10. Bu görsellerin başka kurum ya da kişilerce paylaşılması da yine görselin sahibi olan sağlık kuruluşunu bağlamakta. Yani ilgili sağlık kuruluşu başka bir isimde hesap açıp bu içerikleri paylaşamaz.
11. Bahse konu olan görsel içeriklerin sosyal ağlarda ya da internet sitelerinde sponsorlu olarak öne çıkarılması yasaklanmış durumda.

Yönetmelikte değişen ya da güncellenen tüm bu maddelerdeki aykırılıklara dair idari para cezaları ve geçici süreli faaliyet durdurma cezaları ve bazı durumlarda ruhsat iptalleri gerçekleşebiliyor. Konuyla ilgili en büyük değişikliklerden birisi de artık tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri kurulacak olan komisyonlarla düzenli olarak taranacak. 

Yeni yayınlanan yönetmeliği sizler için açıkladık. Ancak belirtmekte fayda var ki, bizim yorumlamalarımız hukuki olarak bir geçerlilik taşımamaktadır. Yorumlamalarımız hatalar içerebilir. Konuyla ilgili olarak doğru bilgi için avukatınıza danışmanız gerekmektedir. Yönetmeliğin tamamını linkten inceleyebilirsiniz.