Son güncelleme 2 ay önce Gülenber Han tarafından gerçekleştirildi.
Dijitalleşmenin etkisiyle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de e-ticaret sektörü hızla büyümekte ve gelişmektedir. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye’de E-Ticaretin Görünümü” raporu, ülkemizde e-ticaretin mevcut durumunu, sektör dinamiklerini ve gelecekteki eğilimlerini kapsamlı bir şekilde ele alarak sektördeki tüm paydaşlara önemli veriler sunmaktadır.
Makale İçeriği
E-Ticaretin Önemi ve Büyümesi
E-ticaret, hem işletmelerin global ölçekte faaliyet göstermesine olanak tanımakta hem de tüketicilere evlerinden çıkmadan geniş bir ürün yelpazesine ulaşma imkanı sağlamaktadır. 2023 yılında Türkiye’nin e-ticaret hacmi bir önceki yıla göre %115,15 artarak 1,85 trilyon TL’ye (77,89 milyar ABD doları) ulaşmıştır. Aynı dönemde işlem sayısı ise %22,25 artarak 5,87 milyar adede çıkmıştır. Bu büyümenin arkasında yatan temel nedenler arasında internet erişiminin artması, mobil cihazların yaygınlaşması ve dijital ödeme sistemlerinin gelişmesi bulunmaktadır.
2023 yılında Türkiye’de e-ticaret hacmi, 2022 yılına göre %115,15 oranında artış göstererek 1,85 trilyon TL’ye ulaşmıştır. Bu hacim, aynı dönemdeki ABD Doları bazında %63,63’lük bir büyümeye tekabül etmektedir. İşlem sayısı ise 5,87 milyar adet ile %22,25 oranında artış göstermiştir. E-ticaret hacminin 2019-2023 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı %92,17 olarak gerçekleşmiştir. 2024 yılı için ise e-ticaret hacminin 3,39 trilyon TL’ye (82,39 milyar ABD doları) ve işlem sayısının ise 6,67 milyar adede ulaşacağı öngörülmektedir.
Pandeminin E-Ticaret Üzerindeki Etkileri
COVID-19 pandemisi, e-ticaretin büyümesini hızlandıran en önemli faktörlerden biri olmuştur. İnsanların fiziksel mağazalardan alışveriş yapma imkanlarının kısıtlanması, online alışverişe yönelmelerine sebep olmuştur. Bu süreçte işletmeler de dijital platformlara yatırım yaparak online satış kanallarını güçlendirmiştir. Rapora göre, e-ticaret hacminin genel ticaret hacmine oranı 2019 yılında %10,1 iken, 2023 yılında %20,3’e yükselmiştir. Bu durum, e-ticaretin toplam ticaret içindeki payının hızla arttığını göstermektedir.
Sektörel Analizler ve Eğilimler
Raporda yer alan sektörel analizler, e-ticaretin farklı sektörlerde nasıl bir gelişim gösterdiğini ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır. Beyaz eşya ve küçük ev aletleri sektörü, e-ticaret hacminde en büyük paya sahip olurken, elektronik ve giyim, ayakkabı, aksesuar sektörü bu alanları takip etmektedir. 2023 yılında e-ticaret hacmi en çok büyüyen sektörler arasında kuyumculuk, oyun, oyuncak ve hobi, eğlence ve sanat sektörleri yer almıştır.
Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri Sektörü
Beyaz eşya ve küçük ev aletleri sektörü, 2023 yılında e-ticaret hacminde en büyük paya sahip olmuştur. Bu sektör, toplam e-ticaret hacminin %27’sini oluşturmaktadır. Elektronik sektörü ise %20,5’lik bir paya sahiptir. Giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörü ise %14,7 oranında bir pay ile üçüncü sırada yer almaktadır.
Kuyumculuk ve Oyun Sektörü
E-ticaretin en hızlı büyüyen sektörlerinden biri kuyumculuk olmuştur. 2023 yılında bu sektör %115,20 oranında bir büyüme göstermiştir. Oyun, oyuncak ve hobi sektörü ise %98,28 oranında bir büyüme ile kuyumculuk sektörünü takip etmiştir. Eğlence ve sanat sektörü de %87,89 oranında bir büyüme ile dikkat çekmiştir.
Demografik Veriler ve Tüketici Davranışları
E-ticaret harcamalarının yaşa göre dağılımına bakıldığında, 25-36 yaş aralığındaki tüketicilerin en yüksek harcamaları gerçekleştirdiği görülmektedir. Bu yaş grubundaki tüketiciler, e-ticaretin toplam hacminin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Genç ve dinamik nüfus, e-ticaretin büyümesi için büyük bir potansiyel sunmaktadır. Ayrıca, e-ticaret harcamalarının en yoğun olduğu saat dilimi 18.00-00.00 arasıdır. Bu zaman diliminde yapılan harcamalar, toplam e-ticaret hacminin %43’ünü oluşturmaktadır.
E-ticaret harcamalarının saat dilimlerine göre dağılımına bakıldığında, en çok harcamanın 18:00-00:00 saatleri arasında yapıldığı görülmektedir. Bu saat dilimi, toplam e-ticaret harcamalarının %43’ünü oluşturmaktadır. 12:00-18:00 saatleri arasında yapılan harcamalar ise %34,4 oranında gerçekleşmiştir. Sabah 06:00-12:00 saatleri arasında yapılan harcamalar %10,8 iken, gece 00:00-06:00 saatleri arasında yapılan harcamalar %11,8 oranında olmuştur.
Ödeme Yöntemleri ve Güvenlik
Raporda, e-ticarette en çok tercih edilen ödeme yöntemlerinin kartlı ödemeler (%65,95), EFT/havale (%27,66) ve kapıda ödeme (%6,39) olduğu belirtilmektedir. Kartlı ödemelerin %72,5’inde 3D Secure kullanımı tercih edilmektedir, bu da güvenli ödeme sistemlerinin kullanımının yaygınlaştığını göstermektedir.
Coğrafi Dağılım ve İl Bazında E-Ticaret
Türkiye’de e-ticaretin coğrafi dağılımına bakıldığında, İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerin e-ticaret hacminde öncü olduğu görülmektedir. İller bazında yapılan analizler, e-ticaret faaliyetlerinin yoğunlaştığı bölgeleri ve gelişme potansiyeli taşıyan alanları ortaya koymaktadır. Ayrıca, deprem gibi olağan dışı durumların e-ticaret üzerindeki etkileri de incelenmiş ve afet bölgelerinde e-ticaretin hızla toparlandığı gözlemlenmiştir.
2023 yılında en fazla sınır ötesi e-ticaret yapılan ülkeler arasında Kanada, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Almanya, Azerbaycan ve Hollanda yer almaktadır. Bu ülkelerde güçlü kargo ve lojistik altyapılarının bulunması, sınır ötesi e-ticaret işlemlerinde bu ülkelerin tercih edilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Uluslararası E-Ticaret ve Sınır Ötesi Alışveriş
Raporda, Türkiye’nin sınır ötesi e-ticaret faaliyetlerine de yer verilmiştir. En çok sınır ötesi e-ticaret yapılan ülkeler arasında Kanada, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Almanya, Azerbaycan ve Hollanda bulunmaktadır. Uluslararası e-ticaret platformlarının güçlü kargo ve lojistik altyapıları, bu ülkelerin tercih edilmesinde önemli rol oynamaktadır.
Gelecek Eğilimler ve Öngörüler
Türkiye’de e-ticaretin geleceğine dair öngörülerde bulunulan raporda, dijital hizmetlerin gelişimi, hızlı ticaret (Q-Commerce) ve yeşil ulaşım gibi yeni trendlerin e-ticaret sektörünü şekillendireceği belirtilmektedir. E-ticaretin büyümesini sürdürebilmesi için bu alanlardaki yeniliklerin takip edilmesi ve uygun stratejilerin geliştirilmesi önem arz etmektedir.
Hızlı Ticaret (Q-Commerce)
Hızlı ticaret, tüketicilere ürünlerin çok kısa süre içinde teslim edilmesini sağlayan bir e-ticaret modeli olarak öne çıkmaktadır. 2023 yılında hızlı ticaret hacmi, genel e-ticaret hacminin %5,8’ini oluşturmuştur. Hızlı ticaret, özellikle gıda ve süpermarket alışverişlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Dijital Hizmetler ve Yeşil Ulaşım
Dijital hizmetlerin gelişimi, e-ticaretin büyümesine önemli katkılar sağlar. E-ticaret platformları üzerinden sunulan dijital hizmetler, tüketicilerin alışveriş deneyimini zenginleştirmekte ve işletmelerin müşteri memnuniyetini artırır. Ayrıca yeşil ulaşım çözümleri, e-ticaret sektöründe sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamaların yaygınlaşmasına katkı sağlar.
Sonuç
“Türkiye’de E-Ticaretin Görünümü” raporu, e-ticaretin Türkiye ekonomisindeki rolünü ve potansiyelini detaylı bir şekilde analiz etmektedir. Genç ve dinamik nüfus, yüksek internet erişimi ve dijitalleşme trendleri, Türkiye’nin e-ticaret alanında büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. E-ticaretin sağlıklı bir şekilde büyümesi için kamu ve özel sektör iş birliğinin artırılması, güvenli ödeme sistemlerinin yaygınlaştırılması ve dijital hizmetlerin geliştirilmesi önemlidir. Bu rapor, e-ticaret ekosistemindeki tüm paydaşlara değerli bilgiler sunmakta ve geleceğe yönelik stratejik kararlar almalarına yardımcı olmaktadır.
Türkiye’de e-ticaretin parlak geleceği, hem yerel hem de uluslararası pazarlarda daha fazla büyüme ve gelişme fırsatları sunmaktadır. Bu fırsatların etkin bir şekilde değerlendirilmesi, ülkemizin e-ticaret sektöründe lider konumuna gelmesine katkı sağlayacaktır.
