Son güncelleme 2 ay önce Selen Çetin tarafından gerçekleştirildi.
Bir ürünün pazara ilk girdiği andan çekildiği ana kadar geçen tüm aşamalar ürün yaşam döngüsü modeli ile açıklanır. Bir girişimci ya da pazarlamacı olarak bu modelin detaylı bir şekilde bilinmesi piyasada yer edinebilmek ve görünürlüğü arttırmak açısından çok önemlidir. Bu döngü, yıllar önce sunulmuş bir ürünün neden hala popüler olduğunu ya da çok popüler olan bir ürünün kısa sürede neden piyasadan silindiğini anlamaya yardımcı olur. Benzer örneklere bakarak bu modelin her aşamasına uygun bir strateji ile ürün pazarına girmek büyük bir avantaj sağlar. Girişimcilerin ve piyasaya ilk defa girenlerin işini kolaylaştırmak için e-ticaret paketleri de mevcuttur. Bu paketler aracılığı ile ürün yaşam döngüsünün her aşamasında büyüme odaklı pazarlama ajansından destek almak ve stratejileri deneyimli kişiler aracılığı ile oluşturmak piyasada tutunmayı kolaylaştırır.
Makale İçeriği
Ürün Yaşam Döngüsü Nedir?
Ürün yaşam döngüsü, bir ürünün tasarımından piyasadan çekilmesine kadar geçtiği tüm aşamaları temsil eder. Bu döngünün en yaygın haliyle 4 aşaması vardır: Giriş, büyüme, olgunluk ve reddetme. Pazarlamacılar ve işletme sahipleri ürünle ilgili strateji belirlemek için bu aşamaları kullanır, bu sebeple her aşama oldukça önemlidir. Her ürün, kendi döngüsü boyunca çok fazla değişime uğrar. Bu değişim hem pazarlama stratejilerini hem de ürün geliştirme sürecini büyük ölçüde etkiler. Bu yüzden her aşamanın özellikleri analiz edilir ve tüm kararlar bu analizlere göre verilir.
Nasıl Çalışır?
Ürünün dört temel aşaması olsa da yaşam döngüsü bundan çok daha önce başlar. Ürünün ilk önce tasarım, araştırma ve geliştirme gibi aşamalardan da geçmesi gerekir. Bu aşamalarda ürünün uygulanabilir olduğu ve kâr getirip getirmeyeceği analiz edilir. Eğer potansiyel olarak her anlamda uygun bir ürünse piyasaya tanıtılır ve asıl ürün yaşam döngüsü de başlamış olur. Döngünün her aşaması farklı özellikleri beraberinde getirir ve bu özellikler de mevcut olan ürünün nasıl pazarlanacağını belirler.
Ürün Yaşam Döngüsü Aşamaları
Bir ürün ile ilgili yatırım yapmak ya da strateji belirlemek için yapılması gereken ilk şey, bu yaşam döngüsü aşamalarının bir analizini yapmaktır. Bu analiz, aşamalara göre nasıl hareket etmeniz gerektiği hakkında size bir fikir verir. Bir ürünü başarılı bir şekilde piyasaya sokmak ve görünür kılmak için ilk aşamalarda uyguladığınız strateji ile ürün yerleşik hale geldikten sonra uyguladığınız strateji ve ayırdığınız bütçe birbirinden farklıdır. Aşamalar ve özellikleri aşağıdaki gibidir.
1. Giriş
Ürün piyasaya ilk girdiği anda bu aşama başlar. Pazarlama stratejileri genellikle görünürlüğü arttırmak ve farkındalık oluşturmak üzerine kurulur. Ürüne karşı talep düşüktür ve satışlar ya yoktur ya da azdır. Bu aşamada asıl amaç talebi ve satışları arttırmaktır. Bu nedenle reklam kampanyalarına büyük bir bütçe ayrılır. Ürün ve marka bilinirliği oluşturma üzerine pazarlama çalışmaları yapılır. Eğer bu aşamada kullanılan pazarlama stratejileri başarılı olursa ürün bir sonraki aşamaya yani büyüme bölümüne geçer.
2. Büyüme
Büyüme aşamasında ürün ve marka hakkında farkındalık oluşur ve müşteri kitlesi şekillenmeye başlar. Bu bölümde talep ve satış oranları istikrarlı bir şekilde artabileceği gibi bu artış istikrarsız da olabilir. Ürün pazarı genişler ve doğal olarak rekabet de artar. Strateji çalışmaları genellikle markanın varlığını kalıcılaştırması üzerine olur. Bu aşamada sunduğunuz ürün ya da hizmetle ilgili yeni özellikler çıkarmak ve bunları da pazarlamanın bir parçası haline getirmek önemlidir.
3. Olgunluk
Satışlar büyüme döneminde hızla artarken olgunluk döneminde istikrarlı bir şekilde aynı düzlemde ilerler. Markaların rekabete devam edebilmek adına fiyat düşürme gibi bazı stratejileri yapması şarttır. Adından da anlaşılacağı üzere bu dönem giriş ve büyüme aşamalarında öğrenilen her şeyin makul bir zemine konulduğu ve uygulandığı aşamadır. Ürün geliştirme bu dönemde oldukça önemlidir. Ürünü geliştirmek, iyileştirmek ve bu haliyle pazara yeniden sokmak müşterileri markada tutmak için önemli bir adımdır.
4. Reddetme
Eğer ürün bulunduğu pazarda yer edinemez ve hedef kitle tarafından yeterince fark edilmezse düşüş kaçınılmazdır. Bu yaşam döngüsünü uzatmak için hedef kitleye ve trendlere uygun değişimlerle ürünü yeniden piyasaya sokmak ya da etkili pazarlama stratejileri uygulamak gerekir. Bu aşamada yapılacak bir diğer şey ise başka pazar arayışına girmektir. Başka bir pazarda ürünün yer edinmesi muhtemel olduğundan ürünü bu pazarda yeniden piyasaya sokmak ve etkili piyasa stratejileri uygulamak için denenebilir.
Ürün Yaşam Döngüsüne Dair Örnekler
Kendi yaşam döngüsünü tamamlamış hatta piyasadan çekilmiş birçok örnek mevcuttur. Bu örnekler tüm süreci anlamak adına faydalı olabilir. Örneğin; Kablo TV’ler oldukça popüler olan ve birçok kanal seçeneği ile herkesin hala kullandığı bir üründür. Ürünün giriş aşaması piyasaya girdiği 1950 yılında başlar. Teknolojinin de desteği ile 1980’li yıllarda ürün büyüme aşamasına girer ve gün geçtikçe daha çok kişinin dikkatini çekmeye başlar. Olgunluk aşaması 1990’lı yıllarda başlar ve artık üründen neredeyse herkesin haberi olur. Satışlar istikrarlı ve yüksek seyrederken 2015’ten günümüze kadarki süreçte ürün bir düşüşe geçti. Bunun nedeni çevrimiçi video akış hizmetlerinin öne çıkması ve bu tarz platformlardaki içeriklerin zenginleşmesi olarak açıklanabilir. Ürün piyasadan tamamen kalkmasa bile sürekli değişen ve gelişen çevrimiçi platformlar sebebiyle bu düşüşün devam etmesi olasıdır.
Ürün Yaşam Döngüsü Ne Zaman Kullanılmalı?
Bazı kararları verirken ürünün içinde bulunduğu aşamaya dikkat etmek ve bu aşamaya göre hareket etmek daha avantajlıdır. Örneğin bir fiyatlandırma stratejisi belirlemeniz gerekiyorsa bu döngüden faydalanmanız tavsiye edilir. Giriş aşamasında uygun fiyatlı olan ürün büyüme aşamasında daha yüksek fiyattan satışa sunulabilir. Buna ek olarak bir pazarlama stratejisi oluştururken, ürünü iyileştirip yeniden pazara sokarken ya da rekabet otoritesi kurarken bu yaşam döngüsünü kullanılması tavsiye edilir.
Avantajları ve Sınırlamaları
Bu döngü modelini kullanmanın getirdiği bazı avantajlar ve sınırlamalar vardır. Avantajları arasında ürünün performansını analiz etme ve hangi stratejik eylemlerin başarılı olabileceğini önceden görme imkânı vermesi yer alır. Bu sayede ihtiyaç duyulan personel ve bütçe hazırlanır, öncelikler belirlenir ve markanın nasıl ilerlemesi gerektiği ile ilgili bir fikir verir. Sınırlama için her aşamanın ne kadar süreceğinin bilinmemesi örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca her ürün bu aşamalardan aynı hızda geçmez. Bazı ürünler giriş aşamasını hızlı bir şekilde geçip büyüme aşamasında ivme kazanırken bazı ürünlerin giriş aşamasından büyüme aşamasına geçmesine çok daha uzun ve zor olabilir.
Nasıl Kullanabilirsiniz?
Bu döngüyü kullanmak için şu an hangi aşamada yer aldığınızı analiz etmeniz gerekir. Aşamaları ve özelliklerini detaylı bir şekilde öğrenmek ve ürünün çıktılarını bu özellikler ile karşılaştırmak hangi aşamada olduğunuzu anlamanın etkili bir yoludur. Giriş aşamasında otorite kurmanız çok önemlidir. Ürünü sunuş şekliniz ve anlattığınız hikâye ne kadar güçlü olursa ürün de bir o kadar kalıcı olur. Fiyatlandırmaları döngü aşamaları doğrultusunda yapmanız gerekir. Günceli takip ederek ve ürünü sürekli yenileyerek büyüme sürecine ve yaşam döngüsüne devam etmeniz pazarlamada başarı elde etmenize yardımcı olabilir.
